منابع انسانی، ستونی اصلی از کسب‌وکار
بزرگ‌ترین دارایی سازمان‌ها
بزرگ‌ترین دارایی هر مجموعهٔ کاری، افرادی هستند که در آن مجموعه حضور دارند و کار می‌کنند. شاید فکر کنید در این جمله کمی اغراق شده است اما بگذارید دلیل قانع‌کننده‌ای برای این جمله به شما ارائه دهم.
فکر کنید سرمربی یک تیم فوتبال هستید و بازیکنان شما، رضایتی از عملکرد و نحوه برخورد شما با خودشان ندارند و تصمیم می‌گیرند دیگر آن بازی‌های سابق خود را انجام ندهند. چه اتفاقی می‌افتد؟ مطمعنا بعد از گذشت چند بازی و عدم نتیجه‌گیری، شما اخراج خواهید شد. شاید بگویید تمامی بازیکنان خود را عوض می‌کنید و ادامه می‌دهید. اما بیایید کمی منطقی باشیم. چه میزان هزینه و زمان با این کار از بین خواهد رفت؟ آیا مدیر تیم حاضر است به‌خاطر یک نفر این‌همه هزینه پرداخت کند؟ قطعاً این‌طور نیست.
اگر این قضیه برعکس شود چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ یعنی تمامی بازیکنان با جان‌ودل برای شما بازی کنند و شما نتایج بسیار عالی ای کسب کنید. آن موقع در همه‌جا از شما به‌عنوان سرمربی به نیکی یاد می‌شود و محبوبیت فوق‌العاده‌ای کسب خواهید کرد.
در کسب‌وکار هم همین‌طور است. اگر افرادی که برای شما کار می‌کنند، به شما و مجموعه شما تعلق خاطر نداشته باشند و برای شما و اهداف شما ارزشی قائل نشوند، کسب‌وکار شما رو به نابودی خواهد رفت و برعکس این قضیه نیز پابرجاست.
در این جا هم خیلی از صاحبان کسب‌وکار با یک تفکر اشتباه روبرو می‌شوند و آن این است: < چیزی که زیاده نیرو … این نشد، یکی دیگه استخدام می‌کنم … >
نمی‌گویم که اخراج نباید در سازمان‌ها وجود داشته باشد. بلکه می‌گویم اخراج درست باید صورت بگیرد و این زمانی رخ می‌دهد که شما برای منابع انسانی اهمیت قائل شوید و مدیریتی مناسب در آن داشته باشید. وقتی می‌خواهید یک نیرو را از سازمان خود اخراج کنید، باید هزینه‌هایی که مجموعه بابت آن فرد پرداخت کرده است را به‌خوبی حساب و کتاب کنید و از تفکری که بالا گفته شد دست بکشید.
شما با رفتار مناسب با افراد سازمان خود و ایجاد فرصت برای رشد آن‌ها، در واقع مسیر رشد کسب‌وکار خودتان را فراهم کردید و با این کار می‌توانید به اهداف تجاری و … خود در کسب‌وکارتان برسید.
منابع انسانی دقیقاً چیست؟
منابع انسانی ( Human Resources)، لغتی است که برای توصیف کردن مدیریت و رشد کارکنانی که در یک سازمان حضور دارند، استفاده می‌شود و همه چیز در آن برای رشد کارکنان و عملکرد صحیح آن‌ها می‌باشد.
وظیفه منابع انسانی درگذشته به مسائلی همچون استخدام، اخراج، حقوق سالانه پرسنل و از این قبایل مسئله‌ها ختم پیدا می‌کرد اما امروزه منابع انسانی در حوزه‌های بیشتری در یک سازمان حضور پیدا کرده و وظایف وسیع‌تری دارد.
شاید بتوان اصلی‌ترین وظایف منابع انسانی را موارد زیر دانست:
- استخدام و اخراج نیروی انسانی
- مدیریت حقوق و دستمزد (البته در این زمینه همکاری مستقیم با واحد مالی را می‌طلبد)
- مزایای کارمندان و کارگران
- مدیریت و نظارت بر تعطیلات
- مدیریت آموزش کارکنان سازمان و برنامه‌ریزی برای توسعه آن‌ها
- وضع قوانین رفتاری در سازمان و خارج از سازمان (هنگام حضور در نزد مشتریان)
- و …
منابع انسانی همواره باید در تلاش باشد که افراد حاضر در سازمان بیشترین بهره‌بری را برای سازمان داشته باشند و در جهت رسیدن به اهداف مدیریتی قدم بردارند.
واقعاً چرا منابع انسانی این مقدار مهم است؟
اگر کسب‌وکار کوچکی دارید و یا تازه کسب‌وکار خود را راه‌اندازی کردید، می‌توانید از منابع انسانی چشم‌پوشی کنید. زیرا در این موارد آن‌قدرها کسب‌وکارتان جنبه‌های پیچیده به خود ندیده است که نیازمند شخصی برای مدیریت نیروهای سازمان خود باشید. اما زمانی که به شکوفایی رسیدید و نقطه اوج خودتان را دیدید، مطمعنا اگر سراغ منابع انسانی نروید، با مشکلات بسیار زیادی برای مدیریت نیروهای خود دست‌وپنجه نرم خواهید کرد.
مدیریت نیروهای سازمانی که از کوچک و نوزاد بودن خارج شده است و افراد حاضر در آن (چه به‌صورت مستقیم و چه غیرمستقیم) روزبه‌روز در حال افزایش است نیاز به مهارت‌های خاص و از همه مهم‌تر نیاز به زمان دارد. شما به‌عنوان مدیر یک مجموعه وظایف مهم‌تری را به دوش می‌کشید و این امر را باید به متخصص آن واگذار کنید. هرچند در ابتدای راه به‌عنوان یک مدیر باید آشنایی نسبی ای با منابع انسانی داشته باشید، اما زمانی که سازمان شما بزرگ‌تر شد، باید آن را به یک متخصص واگذار کنید و دورادور نظارت داشته باشید.
ارزش منابع انسانی و اهمیت آن عموماً خیلی سریع رخ نمی‌دهد. این جمله را با یک مثال برایتان شرح می‌دهم.
فرض کنید کسب‌وکاری راه انداختید و مدیر آن هستید. به نقطهٔ مطلوبی از کسب‌وکار رسیدید و تعداد کارکنان شما به حد مناسب رسیده است. در ابتدای کسب‌وکار ارتباط مناسبی با کارکنان خود داشتید و همچنین نیروهای مناسبی استخدام کردید که بدرد کار شما بخورد و این باعث می‌شد که بهره‌وری آن‌ها نیز در حد مطلوبی باشد و طرفین از یکدیگر راضی و خشنود باشید. با رشد کسب‌وکار و افزایش نیرو، به‌خاطر محدودیت زمانی، ارتباط شما با کارکنان کمتر شده و همچنین استخدامی‌های جدید، شاخصه‌های مناسبی برای سازمان شما ندارند و شما نیز به هر دلیلی متوجه این موارد نشدید. این اتفاقات چه ثمره‌ای دارد؟ راندمان و بهره‌وری سازمان کاهش پیدا می‌کند و درآمد شما در بهترین حالت افزایش پیدا نمی‌کند و در بدترین حالت خیلی از کسب‌وکارها با شکست مواجه می‌شوند.
پس در زمانی که نیاز داشتید امور منابع انسانی جدی گرفته شود، از راه‌انداختن بخش منابع انسانی خود غافل نشوید.
منابع انسانی شهرت می‌آورد!!
تیتر را درست خواندید. وقتی یک منابع انسانی درست کار کند، استعدادها، یا جذب می‌شوند و یا کشف. منابع انسانی می‌تواند بهترین نیروها را در اختیار سازمان قرار دهد و این در اذعان عمومی بسیار کاربرد دارد. البته این‌طرف مثبت شهرت است که استعدادها شمارا روی زبان‌ها می‌اندازند. این قضیه طرف منفی هم دارد. شهرت منفی. وقتی منابع انسانی شما درست کار نکند شما به ویژگی‌های منفی شهرت پیدا می‌کنید و این یعنی افت محبوبیت برند شما.
مثال واقعی این قضیه را می‌توان یکی از شرکت‌های اینترنتی مسافربری برشمرد. از بردن اسم معذورم اما خوب می‌دانید کدام شرکت مد نظرم است. زمانی که راننده‌های این شرکت امنیت مسافرین را به خطر انداختند و گاهی دست به سرقت زدن و این شرکت همکاری ای با صدمه‌دیده‌ها نداشت، باعث چه اتفاقی شد؟ حجم وسیعی از تبلیغات منفی در شبکه‌های اجتماعی علیه آن‌ها رقم خورد و محبوبیت آن‌ها کاهش پیدا کرد. اما سرچشمه این اتفاقات کجا بود؟ جایی که استخدام راننده‌ها در حجم وسیعی بدون هیچ بررسی ای صورت گرفت و این یعنی مدیریت منابع انسانی بسیار ضعیف. البته این مثال فقط به ایران ختم نمی‌شود و در خارج از کشور نیز شرکت خدماتی اوبر که خدماتی شبیه به شرکت مذکور ارائه می‌دهد، چنین مسئله‌ای برای مشتریانش رقم خورد و محبوبیت آن‌ها نیز زیر سؤال رفت.
منابع انسانی بد برند شمارا نابود می‌کند.
به وظایف منابع انسانی در ابتدای مقاله اشاره شد و اهمیت آن را فهمیدیم. حال به شرح مهم‌ترین‌های این وظایف می‌پردازیم.
وظایف اصلی منابع انسانی ( Human resources ) چیست؟
- استخدام و اخراج نیرو
از هر مدیری سؤال شود که یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های او چیست، بدون شک یکی از سه مورد اول و مهم، جذب نیروی انسانی مناسب می‌باشد. این مشکل از قدیم در کسب‌وکارها وجود داشته و حال باتوجه‌به کم‌شدن نیروی انسانی، این کار از قبل هم سخت‌تر شده است. فرآیند استخدام گاهی می‌تواند تا روزها و ماه‌ها طول بکشد و اگر نیروی مناسب جذب سازمان نشود ممکن هزینه‌های هنگفتی را به سازمان تحمیل کند. حال در اینجا مهم‌ترین وظیفه منابع انسانی جلوه پیدا می‌کند و باید فردی که از هر نظر مناسب سازمان و وظیفه‌ای که برای او در نظر گرفته شد است استخدام شود.
پیشنهاد می شود درباره‌ی استخدام صحیح و مناسب مقاله برترین راهکارهای استخدام موفق و صحیح را مطالعه نمایید.
نقطهٔ مقابل استخدام، اخراج قرار دارد. هر سازمانی اهداف و ارزش‌های مخصوص به خودش را دنبال می‌کند و منابع انسانی باید به‌خوبی بر این مسائل واقف باشد. وقتی نیرویی در خلاف این اهداف و ارزش‌ها حرکت می‌کند، وظیفه منابع انسانی این است که ابتدا با اخطار نیروی سازمان را به مسیر برگرداند و اگر این اتفاق نیفتاد، باید برای آن شخص آرزوی موفقیت کرد. جملهٔ معروفی که فوتبالیست‌ها دارند در این جا هم صدق می‌کند: < هیچ بازیکنی (نیرویی) بزرگ‌تر از باشگاه (سازمان) نیست>
همیشه این موضوع را در نظر داشته باشید که یک نیروی خوب یا بد، روی سایر اعضای سازمان هم تأثیر می‌گذارد. در استخدام دقت کنید.
2. مدیریت آموزش
هیچ‌گاه، تأکید می‌کنم، هیچ‌گاه نیرویی پیدا نخواهید کرد که از همه لحاظ کامل و مناسب باشد. به‌طورکلی هیچ انسان کاملی وجود ندارد و خب طبیعتاً در عرصه کاری هم همین‌طور است. یکی از وظایف منابع انسانی پیداکردن شکاف‌های مهارتی و ارتباطی افراد سازمان است و برای رفع این مشکلات باید برنامه‌ریزی‌های آموزشی مناسبی داشته باشند.
اگر منابع انسانی کار خود را به‌درستی پیش ببرد، تقریباً با ویژگی‌های اخلاقی و کاری همه ی نیروها آشنایی دارد و به‌خوبی می‌تواند دوره‌های تعلیم و آموزش مناسب را برنامه‌ریزی کند.
توسعه کارکنان، مشارکت آن‌ها را بیشتر می‌کند و بهره‌وری سازمان تا حد مطلوبی دست خوش تغییر خواهد شد. نیروی خوب کار مدیر را نیز آسان‌تر کرده و این ویژگی می‌تواند مزیت رقابتی‌ای برای سازمان باشد. اشکالی ندارد اگر نیروی شما، مسئول فروش است، درباره ی حسابداری نیز اطلاعاتی داشته باشد و یا مدیر مالی شما بداند که حمل‌ونقل یک سازمان چگونه باید کار کند. البته هر بخش باید آموزش‌های تخصصی خود را ببیند؛ اما آموزش‌های عمومی هرگز فراموش نشود.
گاهی از کارکنان خودتان برای آموزش استفاده کنید. این اتفاق آموزش‌پذیری را بیشتر کرده و بر بهبود روابط اثرگذار است.
